Ağız içinde bulunan dil, damak, yanakların iç kısmı, diş etleri, bademcikler ve ağzı tabanı mukoza ile kaplıdır. Herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle gelişen yara ve ülserler mukozanın bütünlüğünün bozulmasına neden olur. Aft, tüm bu ağız mukozasında meydana gelen yara ve ülserlerdir.
Ağız hijyen eksikliğinde, beslenme sorunlarında ağız mukozasında çeşitli yaralar oluşur. En çok etkilenen bölgelerden biri de dildir. Çoğu sistemik hastalık da dili etkileyebilir. Ayrıca dildeki tat tomurcukları da çeşitli sorunlar nedeniyle iltihaplanabilir. Bu da dilde yara ile sonuçlanır.
- Dil yaralarına neden olan faktörler nelerdir?
Ağız hijyeninin bozulması nedeniyle mikroorganizmaların çoğalması; ısırık, tam oturmayan protezler, piercing ve kimyasallar gibi nedenlerle dilin tahriş olması; radyoterapi ve kemoterapi gibi çeşitli tedavi yöntemleri; B12, folik asit ve demir gibi vitamin ve minerallerin eksikliği; AIDS, Crohn, Pemfigus vulgaris gibi çeşitli hastalıklar; dilde gelişen kanser; tütün çiğneme alışkanlığı ve yoğun stres dilde yara oluşumuna neden olan çeşitli faktörlerdir.
Tüm bu etmenler mukozanın bütünlüğünün bozulmasına neden olur, epitel altındaki bağ dokusu görünmeye başlar. Aftöz ülser olarak adlandırılan bu oluşumlar ciddi ağrı oluşturarak yaşam kalitesini oldukça düşürürler. Yemek yemede zorluk yaşanır, özellikle sıcak ve soğuk içecekler ağrı hissini arttırır. Uyku düzeninin bile bozulmasına neden olabilirler.
- Dilde oluşan yaralara ne iyi gelir?
Dil yaraları kendiliğinden geçme eğilimindedirler. Genellikle hemen hastaneye gitmeye başvurulmaz. Ancak oluşturduğu rahatsızlığı hafifletmek için evde çeşitli yöntemler uygulanabilir. Bunlar:
- Karbonat: Dilde oluşan yaraları hafifletmek için kullanılan en basit yöntemlerden biri karbonat uygulaması olacaktır. Suyla macun kıvamına getirilip dilde etkilenen bölgeye sürmek ağrıyı hafifletebilir, enfeksiyonlara karşı da etkilidir.
- Tuz: Tuzlu su ile ağzı 3-4 defa yıkamak da karbonatla aynı görevi görür. Ağrıları azaltır. Enfeksiyonun ilerlemesini önler.
- Meyan kökü: doğal iyileştiricilerden biridir. Dil yaralarında faydalı olabilir.
- Adaçayı: Mikrop öldürücü bitkilerden biri olan adaçayı demlendikten sonra ağızda gargara yaparak dildeki basit yaraların tedavisinde kullanılabilir.
Ancak uzun süre geçmeyen ya da sık sık tekrarlanan yaralarda, altta yatan başka sorunlar olabilir. Böyle durumlarda vakit kaybetmeden bir hekime görünmek faydalı olacaktır. Hekim çeşitli testler uygular. Bu yaraların altta yatan sebebi belirlenir. Eğer nedeni bakteriyel, mantar ya da viral enfeksiyonlar ise hekim çeşitli ilaçlar reçete ederek hastalığın önlenmesini sağlar. Antimikrobiyal ajanlar, topikal antienflamatuar ajanlar ve kortikosteroidler bunun için kullanılırlar. Ancak asıl neden kanser olduğunda dildeki yaralar cerrahi olarak alınabilir ya da kemoterapi tedavisi uygulanabilir.
- Önlemek için neler yapmalıyız?
Tekrarlayan aftları önlemek için öncelikle ağız hijyenine özen göstermek gerekir. Baharatlı, tuzlu ve çok sıcak içecek ve yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Stresten uzak durmalı ve yavaş yeme alışkanlığı kazanılmalıdır. Fırça seçimimizi yumuşak kıllı fırçalardan yana kullanmalıyız. Sigara ve alkol alışkanlığımız varsa olabildiğince uzak durmalıyız. Eğer nedeni kırık ya da tam oturmayan protezler ise diş hekimine başvurmalıyız. Eğer doktor önerirse B12 ve folik asit takviyesi alınabilir.
